Jakie dowody można przedstawić w sądzie?

Klienci często pytają, czy określony dokument, nośnik, zeznania konkretnej osoby – mogą posłużyć jako dowód w sprawie. Weźmy rzecz na logikę. Czy w sprawie o zapłatę, dotyczącej transakcji z 2018 r. można dopuścić dowód z innej umowy sprzedaży z 2005 r. na okoliczność tego, że pozwany oszukał już raz powoda? Czy w sprawie o pozbawienie władzy rodzicielskiej można dopuścić dowód z wyroku, skazującego ojca dziecka za kolizję drogową? Operując tymi, skądinąd banalnymi przykładami, staram się uzmysłowić Państwu określoną rzecz – po pierwsze przedmiotem dowodu mogą być tylko fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy; po drugie – dany dowód musi się nadawać do wykazania określonych okoliczności. Rozważając możliwość zgłoszenia określonego dowodu postarajmy się przemyśleć podstawową kwestię – jakie fakty chcielibyśmy naświetlić sądowi za jego pomocą? Odwołując się do pierwszego z przywołanych, prostych przykładów – czy w sprawie o zapłatę z tytułu niewykonanej umowy sąd będzie zainteresowany okolicznością, iż w przeszłości pomiędzy stronami zaistniał inny spór w oparciu o zupełnie inne, aniżeli aktualnie występujące okoliczności? Motywacja dla zgłaszania różnego rodzaju dowodów może być różnoraka. Często dedukujemy „skoro konkretna osoba oszukała nas już w przeszłości sąd szybciej uwierzy w nasze twierdzenia, którymi to staramy się wykazać, iż ponownie padliśmy ofiarą nieuczciwego kontrahenta”.

Czy wyobrażacie sobie Państwo jednak sytuację, w której sąd – w uzasadnieniu orzeczenia – wskazałby, iż choć dowody nie świadczą o oszustwie, niewątpliwie musiało do niego dojść dlatego, że pozwany w przeszłości już raz najprawdopodobniej dopuścił się wyłudzenia? W realiach konkretnej sprawy skupmy się raczej na okolicznościach stricte z nią związanych. Wykażmy, że określone zachowanie pozwanego było oszukańcze, że przyniosło nam szkodę; postarajmy się zobrazować sądowi jej rozmiar i podstawy, na jakich udało nam się go ustalić; wreszcie wypunktujmy, czego innego się spodziewaliśmy i w oparciu o jaką podstawę (umowa ustna, pisemna, zasady współżycia społecznego) oczekiwaliśmy – w zamian za przekazane świadczenie – określonego rezultatu, który jednak się nie ziścił. Co do drugiego przykładu – jest on o tyle przewrotny, że należy go rozpatrywać w sposób relatywny. Jeśli za pozbawieniem rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim przemawia ta okoliczność, że (poza tym, że rażąco zaniedbuje on swoje obowiązki wobec dziecka) jest on niepoprawnym recydywistą, kieruje pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwości i nadużywa alkoholu, wówczas warto zaprezentować sądowi stosowne orzeczenie. Jeśli jednak chcemy wyłącznie „zniechęcić” sąd do przeciwnika w sprawie usiłując wykazać, że „jest on osobą nieodpowiedzialną albowiem naruszył (choć nieumyślnie) zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym” wówczas tego rodzaju wniosek dowodowy zostanie najpewniej oddalony, okoliczność bowiem, którą usiłujemy wykazać, nie ma istotnego znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy.

W dalszej kolejności przybliżyć należy konkretne źródła i środki dowodowe, które mogą nam posłużyć do dowiedzenia naszych twierdzeń.

W sądzie powoływać można:

• dowód z przesłuchania stron (czynnych uczestników sporu);

• zeznań świadków (bez znaczenia pozostaje przy tym, czy określone osoby są spowinowacone lub spokrewnione ze stroną);

• dokumentów (wszelkich);

• innych nośników danych (takich jak płyty CD zawierające nagrania);

• zdjęć.

Bywa, że pewnych dokumentów nie jesteśmy w stanie samodzielnie uzyskać np. zeznania podatkowego pozwanego w sprawie o alimenty bądź też kserokopii notatników służbowych policjantów, którzy dokonywali interwencji w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa. Wówczas musimy sformułować odpowiedni wniosek ażeby to sąd zwrócił się do wskazanych podmiotów albowiem na jego wezwanie zarówno urząd skarbowy jak i właściwa jednostka policji udostępni wszelkie potrzebne w sprawie dane. Musimy także pamiętać o formie składania wniosków dowodowych – wszelkie nośniki, jakie przedkładamy w sądzie, muszą być mu doręczone wraz z odpisem (kopią) dla strony przeciwnej. I tak, każdy dokument który złożymy w sprawie zostanie udostępniony naszemu przeciwnikowi choćbyśmy sobie tego nie życzyli. Tego wymagają zasady rzetelnego procesu.