Córka mi pomaga, syn jest agresywny i odmawia mi pomocy. Jak sporządzić testament na jej korzyść?

Polskie prawo przewiduje zaiste kontrowersyjną instytucję, znaną pod nazwą zachowek. Przepisy kodeksu cywilnego wskazują, kto – w braku testamentu i innych rozrządzeń – powołany jest do dziedziczenia. Porządek ustawowy możemy modyfikować – poprzez sporządzenie testamentu, którego formy mogą być przeróżne – od testamentu ustnego (uwaga! Tylko w określonych okolicznościach) po testament notarialny oraz holograficzny (odręczny). W testamencie możemy powołać do dziedziczenia określone osoby (jedną lub więcej) zaś inne wyłączyć od dziedziczenia (wydziedziczyć). Jest jednak pewien „haczyk”. Aby zabezpieczyć interesy członków rodziny i nie dopuścić do sytuacji, w której niektórzy członkowie rodziny bez przyczyny pozbawieni zostaliby prawa do majątku po zmarłym ustawodawca wprowadził do systemu prawa cywilnego wspomnianą instytucję zachowku. Dla zobrazowania intencji ustawodawcy, kreującego istotną regulację, przypomnijmy sobie bajkę o Kopciuszku. Ojciec tytułowej bohaterki, po śmierci jej matki, żeni się ponownie a zła macocha namawia go do sporządzenia testamentu, mocą którego biologiczna córka jego zostaje wydziedziczona, a cały spadek przypada nowej małżonce-intrygantce. Pomijając fakt, iż Kopciuszek najprawdopodobniej nie zostałby na przysłowiowym lodzie, w schedzie po matce otrzymałby bowiem 1/2 (uwzględniając prawa swojego ojca do spadku po małżonce) majątku zmarłej niewątpliwie obiektywnie zostałby pokrzywdzony decyzją ojca, który cały swój majątek przeznaczył drugiej żonie pomijając w tym swą córkę; co więcej – wyraźnie wskazując, iż wydziedzicza ją, pozbawiając prawa do zachowku. Odwołajmy się w tym względzie do dyspozycji przepisu art. 1008 k.c. który stanowi:

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Biorąc pod uwagę, iż – odwołując się do faktów notoryjnych (to znaczy powszechnie znanych i niewymagających dowodu) Kopciuszek niewątpliwie nie zrealizował żadnego z powyższych zachowań brak jest podstaw do wydziedziczenia go z grona spadkobierców ustawowych ojca to zaś oznacza, że przysługiwałoby mu prawo do zachowku po nim.

Przechodząc do przykładu bardziej przyziemnego tj. opisanej w tytule posta sytuacji, kiedy to jedno z dzieci dba o rodzica – testatora, drugie zaś uporczywie nie dopełnia wobec niego obowiązków rodzinnych lub co gorsza – dopuszcza się popełnienia przeciw niemu przestępstwa umyślnego z kategorii wskazanych w przepisie art. 1008 k.c. – spadkodawca może powołać do całości spadku swoją córkę i zawrzeć w testamencie oświadczenie, iż syna dla odmiany „wydziedzicza” wskazując jednak przy tym konkretne przyczyny, które doprowadziły go do takiej decyzji. Pamiętać należy, że dla skuteczności wydziedziczenia nie jest wystarczające przywołanie (przepisanie) przykładów kodeksowych – kształt relacji pomiędzy testatorem a wydziedziczanym należy szczegółowo opisać przedmiotem badania sądu spadku będzie bowiem to, czy zarzuty, które spadkodawca wyraził w swej ostatniej woli były prawdziwe i czy wyczerpywały znamiona zachowań ujętych w art. 1008 k.c.